ABD Başkanı Donald Trump liderliğindeki yönetim, enerji politikasında radikal bir dönüşüm sinyali vererek küresel piyasaları ve çevresel tartışmaları derinden etkiliyor. Trump, başta otomotiv ve yapay zeka (AI) veri merkezleri olmak üzere üretimin ABD'ye geri döndüğünü belirtirken, bu durumun mevcut elektrik üretiminin iki ila üç katına çıkması gereken bir enerji ihtiyacı doğuracağını vurguladı. Yenilenebilir enerjilere karşı duruşunu sürdüren Trump, rüzgar türbinleri ve geniş ölçekli güneş panellerini "ülkeyi berbat etmek" ve "tarım arazilerini işgal etmekle" eleştirerek, kömür ve nükleer enerjinin yükselişte olduğunu ifade etti. İkinci döneminde aldığı kararlarla Biden yönetiminin yeşil enerji yatırımlarını durduran Trump, rüzgar ve güneş enerjisi sübvansiyonlarını sonlandırarak ve çeşitli projeleri iptal ederek fosil yakıtlara dönüş çağrısı yapıyor. Bu kararlar, İngiltere gibi ülkelerin enerji fiyatlarındaki artışları rüzgar enerjisine bağlamasıyla uluslararası alanda da yankı buldu. Trump’ın bu tutumu, Hindistan’dan gelen bazı mallara yüzde 50 gümrük vergisi uygulayarak petrol fiyatlarında düşüş ivmesini sürdürmesine ve Afrika ülkelerinin ticarette yüzünü ABD yerine Çin'e dönmesine neden olan ticaret savaşlarını da tetiklemeye devam ediyor.

Avrupa'da Refah Devleti Tartışmaları ve Piyasa Belirsizlikleri
Almanya, İkinci Dünya Savaşı sonrası temelini oluşturan sosyal devlet anlayışını finanse edememe kriziyle karşı karşıya. Başbakan Merz, mevcut refah devletinin ülke ekonomisi tarafından sürdürülemez olduğunu açıklayarak, sağlık, emeklilik ve işsizlik yardımlarını kapsayan sosyal sigorta sisteminde reform çağrısında bulundu. Sosyal yardım harcamaları 2024'te 46.9 milyar Euro'ya ulaşırken, bu artışın önemli bir kısmı Ukraynalı mültecilere yapılan yardımlardan kaynaklanıyor. Ülke ekonomisi, ABD ile ticaret belirsizliği, yüksek enerji fiyatları ve Çin'den gelen rekabet gibi faktörlerle zorlu bir dönemden geçerek son iki yıldır daralma yaşadı. Öte yandan, Kanada Başbakanı Mark Carney, NATO müttefikleriyle Ukrayna, Polonya, Almanya ve Letonya’da temaslarda bulunarak Avrupa'da kalıcı barış ve savunma güçlendirme mesajları verdi. Küresel piyasalar ise Donald Trump'ın Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook'u görevden alma girişimiyle artan siyasi baskı ve Fed'in özerkliği üzerindeki tartışmalara odaklandı. Bu belirsizlik, altın fiyatlarında dalgalanmalara neden olurken, çip devi Nvidia'nın finansal sonuçları yapay zeka sektörünün geleceği açısından yakından takip ediliyor. Hedge fonların "korku endeksi" VIX'teki yoğun kısa pozisyonları ise piyasalardaki aşırı iyimserliğin olası bir dalgalanmanın habercisi olabileceği endişesini beraberinde getiriyor.

Türkiye'den Tarım, Teknoloji ve Hukuk Gündemi
Türkiye iç piyasada da önemli adımlar atıyor. Tarım alanında, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) yurt dışından tarımsal ürün alım esasları yeniden düzenlendi. Özellikle yağlık ayçiçeği tohumu ve ham ayçiçeği yağında uygulanan gümrük vergileri, arz güvenliğini sağlamak, spekülatif fiyat artışlarını önlemek ve üretici ile tüketici refahını dengelemek amacıyla 1 Ekim itibarıyla güncellendi. Bu düzenleme, yerli üretimi korurken, sanayicinin ham maddeye uygun fiyatla erişimini kolaylaştırmayı hedefliyor. Dijitalleşme ve internet kullanımı alanında ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 16-74 yaş arasındaki nüfusun yüzde 90.9'u internet kullanıcısı oldu; e-ticaret oranı yüzde 55.7'ye yükseldi. Hizmet ve ticaret sektörleri, girişimlerin büyük çoğunluğunu oluştururken, imalat sanayisinin çoğunlukla düşük teknoloji faaliyetlerinde yer aldığı belirtildi. Hukuk gündeminde ise Sigorta Hakemleri Derneği, sigorta tahkim sistemi öncesine zorunlu arabuluculuk getirilmesi planına sert tepki gösterdi. Dernek, bu adımın hak arama özgürlüğünü kısıtlayacağını, yargılama sürelerini uzatacağını ve sigorta primlerini artıracağını savunarak, mevcut Sigorta Tahkim Komisyonu'nun zaten etkin bir çözüm sunduğunu vurguladı.

Teknoloji Devi Microsoft ve Uzay Yarışında Yeni Adımlar
Teknoloji dünyasında ise hem etik tartışmalar hem de çığır açan başarılar yaşanıyor. ABD merkezli teknoloji devi Microsoft, İsrail ordusuyla olan işbirliği nedeniyle mevcut ve eski çalışanları ile aktivistlerin tepkisini çekmeye devam ediyor. Şirketin genel merkezinde yapılan protestolarda gözaltılar yaşanırken, "No Azure for Apartheid" grubu Microsoft'u "Filistinlilere yönelik soykırımdaki rolüyle" suçluyor. Microsoft'un, İsrail ordusunun Batı Şeria ve Gazze'deki Filistinlilerin telefon görüşmelerine ait yüz milyonlarca saatlik ses kaydını "Azure" bulut platformunda depoladığı ve bu verilerin saldırılarda kullanıldığı iddiaları gündemde. Microsoft ise teknolojisinin sivillere zarar vermek için kullanıldığına dair kanıt bulamadığını savunuyor. Öte yandan, uzay alanında önemli bir dönüm noktası yaşandı: Elon Musk'ın şirketi SpaceX, devasa Starship roketinin ilk uydu yerleştirme görevini başarıyla tamamladı. Bir yıl süren aksiliklerin ardından gelen bu başarı, Starship'in Starlink uydularını yörüngeye taşıma ve insanları Ay'a ve Mars'a götürme hedefleri için kritik bir adım oldu. Görev sırasında Dünya atmosferine dönüşte bazı parçaların kopması, SpaceX'in mühendislik sınırlarını zorlama ve öğrenme stratejisinin bir parçası olarak değerlendirildi.