İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi, Avrupa ülkelerinin Tahran'a yönelik Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden yürürlüğe koyma çabalarına tepki olarak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliğini dondurduğunu açıkladı. Bu hamle, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın nükleer anlaşmadaki "snapback" mekanizmasını işletme kararının ardından geldi ve nükleer denetimlerin fiilen askıya alınmasına yol açtı. İran, Avrupa'nın bu adımını hukuken geçersiz saydığını belirtiyor.

"Snapback" Mekanizması ve Diplomatik Çıkmaz
2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın önemli bir maddesi olan "snapback" mekanizması, İran'ın anlaşmayı ihlal etmesi durumunda BM yaptırımlarının otomatik olarak yeniden devreye girmesini öngörüyor. ABD'nin tek taraflı olarak çekilmesinin ardından Avrupa ülkelerinin 28 Ağustos'ta bu mekanizmayı tetiklemesiyle süreç hızlandı. İran ise, Avrupalı tarafların anlaşmanın temel hükümlerini ihlal ettiğini ve dolayısıyla bu mekanizmayı kullanma haklarının olmadığını savunuyor. Rusya ve Çin de Avrupa'nın bu kararını "hukuken geçersiz" ve "mantıksız" olarak nitelendirerek Tahran'a destek verdi.

Bölgesel Gerilim ve Yaklaşan Son Tarih
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan başkanlığındaki toplantıda, bölgesel gelişmeler ve İsrail'in "saldırgan tutumu" ele alındı. Toplantıda, İran'ın bölgesel barış ve istikrar için işbirliğine devam edeceği vurgulanırken, Avrupa'nın yaptırım hamlesinin UAEA ile daha önce varılan denetimlerin yeniden başlatılması anlaşmasını fiilen durdurduğu belirtildi. Bu diplomatik krizin en kritik noktası ise 28 Eylül gece yarısı. Eğer bu tarihe kadar yeni bir anlaşmaya varılmaz ya da süre uzatılmazsa, İran'a yönelik BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek.