Türkiye, dijital dönüşüm yolculuğunda önemli bir adım atarak 16 Ekim'de gerçekleştirilecek 5G ihalesiyle yüksek hızlı mobil iletişime geçiş sürecini hızlandırıyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu'nun açıklamalarına göre, başlangıç bedeli 2 milyar 125 milyon dolar olarak belirlenen ihale sonrası ilk 5G sinyalleri Nisan 2026'da Marmara Bölgesi başta olmak üzere büyük şehirlerde alınmaya başlanacak. Proje kapsamında yüzde 60 yerlilik ve yüzde 30 yerli fikri mülkiyet hakkı hedefiyle milli teknolojiye vurgu yapılırken, 2G ve 3G sözleşmeleri de 5G ihalesiyle otomatik olarak uzatılacak. Aynı zamanda, Türkiye'nin stratejik kaynak haritasına Eskişehir'deki Beylikova ilçesinde keşfedilen 694 milyon ton nadir toprak elementi eklendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu sahanın dünyanın ikinci en büyük rezervi olduğunu belirterek, Türkiye'nin ilk beş üretici arasına girme hedefini açıkladı ve tesis kurulum çalışmalarının hızla devam ettiğini duyurdu. Bu keşif, küresel teknoloji ve savunma sanayii için kritik öneme sahipken, uluslararası piyasalarda nadir toprak elementleri konusundaki rekabeti de artırıyor.

Yerel Ekonomide İstihdam ve Bütçe Dinamikleri
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ağustos ayında sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörlerinde ücretli çalışan sayısı yıllık bazda yüzde 1,2 artarak 16 milyonu aştı. İnşaat ve ticaret-hizmet sektörleri büyüme gösterirken, sanayi sektöründe hafif bir azalma kaydedildi. Ancak Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın eylül ayı bütçe uygulama sonuçları, merkezi yönetim bütçesinin 309,6 milyar lira açık verdiğini ve yılın ilk dokuz ayındaki toplam açığın 1,2 trilyon lirayı aştığını gösterdi. Bu dönemde bütçe gelirleri yüzde 22,8, giderleri ise yüzde 42,8 artış gösterdi. Öte yandan, genç işsizliği ve "ne eğitimde ne istihdamda olanlar" (NEET) oranı Türkiye'nin önemli sorunlarından biri olmaya devam ediyor. BETAM raporuna göre Türkiye, yüzde 22,9'luk NEET oranıyla Avrupa'da ilk sırada yer alıyor ve gençlerin iş aramama nedenleri arasında kabul edilebilir ücret ve mesleki uyum eksikliği öne çıkıyor. Bu duruma çözüm olarak İŞKUR, üniversite öğrencilerine yönelik gençlik programının kapsamını genişleterek bu yıl 150 bin öğrenciye ulaşmayı hedefliyor. Program, öğrencilere hem pratik deneyim hem de aylık 15 bin 162 TL'ye varan cep harçlığı imkanı sunuyor.

Küresel Çalkantılar ve Piyasa Tepkileri
ABD ile Çin arasındaki ticaret gerilimleri, global piyasaları derinden etkilemeye devam ediyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Çin'in nadir toprak elementleri arzını kontrol etme hamlelerine karşı koordineli bir yanıt verileceğini belirtti. Bu gerilimler, petrol fiyatlarının son beş ayın en düşük seviyelerine gerilemesine neden olurken, Uluslararası Enerji Ajansı'nın 2026 için arz fazlası uyarısı da fiyatlar üzerinde baskı oluşturdu. Öte yandan, Fed Başkanı Jerome Powell'ın zayıf işgücü piyasasına vurgu yaparak ekim ayında faiz indirimi sinyali vermesi, altın fiyatlarını ons başına 4.185 dolar ile rekor seviyelere taşıdı. JPMorgan CEO'su Jamie Dimon da portföylerde altın bulundurmanın "yarı rasyonel" olduğunu ifade ederken, kripto para piyasalarında ise ABD-Çin gerilimlerinin etkisiyle Bitcoin ve Ether'de sert düşüşler yaşandı. New York Fed imalat endeksi beklenenin üzerinde artış gösterse de, Fed'in Bej Kitap raporu genel ekonomik faaliyetlerde "çok az değişim" ve tüketici harcamalarında "hafif yumuşama" olduğunu ortaya koydu.

Yenilikçi Adımlar ve Sosyal Sorumluluk
Türkiye startup ekosistemi, yılın ilk dokuz ayında 475 milyon dolar yatırım alarak canlılığını korudu. Özellikle yapay zeka odaklı girişimler, toplam yatırımlar içindeki payını yüzde 17,7'ye çıkararak öne çıktı. Fintech ve oyun sektörleri de yatırım hacminde liderliği üstlendi. Yatırımların Anadolu'ya yayılma eğilimi göstermesi dikkat çekerken, küresel teknoloji devleri de yapay zeka altyapılarına yönelik büyük adımlar atıyor. Microsoft ve Nvidia'nın kurucu ortaklarının da dahil olduğu bir konsorsiyum, 40 milyar dolar değerindeki Aligned Data Centers'ı satın alarak yapay zeka altyapısına dev yatırım yaptı. Öte yandan, sosyal medya platformları genç kullanıcıların güvenliği konusunda yeni önlemler alıyor. Instagram, 18 yaş altı kullanıcılar için varsayılan hesap ayarlarını "13 yaş ve üzeri film derecelendirmelerine" uygun hale getirdi. Rahatsız edici, cinsel içerikli veya bağımlılık yapıcı maddeler içeren paylaşımların gençler tarafından görülmesi veya önerilmesi engellenecek. Bu karar, Avustralya'nın 16 yaş altı sosyal medya yasağı gibi küresel çapta artan çocuk güvenliği endişelerine bir yanıt olarak öne çıkıyor.